Dum 200 jaroj ni diris al la india popolo, kiu batalas por sia tero, sia vivo, siaj familioj kaj sia rajto esti libera: Demetu viajn armilojn, miaj amikoj, kaj tiam ni restos kune. Nur se vi demetos viajn armilojn, miaj amikoj, ni tiam povos paroli pri paco kaj veni al interkonsento, kiu estos bona por vi.

Kiam ili demetis la armilojn, ni murdis ilin. Ni mensogis al ili. Ni trompe forpuŝis ilin el siaj landoj. Ni malsatigis ilin por ke ili subs­kribu fraŭdajn interkon­sen­tojn, ki­ujn ni nomis traktatoj, kiujn ni ne­nia­m plenumis. Ni igis ilin almo­zu­loj sur kontinento, kiu donis vi­von tiel longe kiel la vivo povas memori. Kaj per iu ajn interpreto de la historio, kiel ajn tordita, ni ne faris ĝuste. Ni nek estis laŭ­le­ĝaj nek justaj en tio, kion ni faris. Por ili, ni ne devas restarigi ĉi tiujn homojn, ni ne devas plenumi iujn interkon­sen­tojn, ĉar ĝi estas do­ni­ta al ni pro nia povo ataki la raj­tojn de aliaj, preni ilian pose­daĵon, preni iliajn vivojn kiam ili klopodas defendi siajn landon kaj liberecon, kaj fari iliajn virtojn krimo kaj niajn proprajn malvir­tojn virtoj.

Sed estas unu afero, kiu estas pre­ter la atingo de ĉi tiu per­ver­se­co kaj tio estas la terura verdikto de la historio. Kaj la historio certe juĝos nin. Sed ĉu ni zorgas? Kia morala skizofrenio nia permesas al ni krii ĉe la supro de nia nacia voĉo por ke la tuta mondo aŭdu, ke ni plenumas nian sindevontigon kiam ĉiu paĝo de historio kaj kiam ĉiuj soifaj, malsatantaj, humiligaj tagoj kaj noktoj de la lastaj 100 jaroj en la vivo de la indiano kon­traŭ­diras tiun voĉon?

Ŝajnus, ke la respekto al principo de amo al la proksimulo iĝis mal­funkcianta en ĉi tiu nia lando, kaj ke ĉio, kion ni faris, ĉio, kion ni sukcesis plenumi per nia po­ten­co, estas simple neniigi la espe­rojn de la novnaskitaj landoj en ĉi tiu mondo, same kiel amikoj kaj mal­amikoj, ke ni ne estas homaj, ĉar ni ne vivas laŭ niaj inter­kon­sentoj.

Eble en ĉi tiu momento vi diras al vi, kiel diable rilatas ĉio ĉi kun la Akademiaj Premioj? Kial ĉi tiu vi­rino staras ĉi tie, ruinigante ni­an vesperon, invadante nian vivon per aferoj, kiuj ne koncernas nin, kaj pri kiuj ni ne zorgas? Malŝparante nian tempon kaj monon kaj entrudiĝante en niajn hejmojn.

Mi opinias, ke la respondo al tiuj neeldiritaj demandoj estas, ke la film­komunumo estis same res­pon­de­ca kiel iu ajn pro degradado de la indiano kaj primokado de lia karaktero, priskribante lian kiel sova­ĝan, malamikan kaj mal­bonan. Estas sufiĉe malfacile por infanoj kreski en ĉi tiu mondo. Kiam indiaj infanoj spektas tele­vi­don, kaj ili spektas filmojn, kaj kiam ili vidas sian rason pre­zen­ti­ta tia, kia ĝi estas en filmoj, iliaj men­­soj vundiĝas laŭ manieroj ki­ajn ni neniam povas scii.

Lastatempe okazis kelkaj ŝance­liĝantaj paŝoj por korekti ĉi tiun situacion, sed tro ŝanceliĝantaj kaj tro malmultaj, do mi, kiel membro de ĉi tiu profesio, ne sentas, ke mi povas kiel civitano de Usono akcepti ĉi-nokte premion. Mi kre­das, ke premioj en ĉi tiu lando nun­tempe estas netaŭgaj ricevi aŭ doni ĝis la kondiĉo de la indiano estos draste ŝanĝata. Se ni ne estas gvardisto de nia frato, ni almenaŭ ne estu lia ekzekutisto.

Mi estus tie ĉi-nokte por pa­ro­li rekte kun vi, sed mi sentis, ke eble mi povus pli bone utili, se mi irus al Vundita Genuo (Wounded Knee) por helpi malhelpi laŭ mia maniero la starigon de paco, kiu estus malhonora tiel longe kiel la riveroj fluos kaj kreskos herbo.

Mi esperas, ke tiuj, kiuj aŭs­kultas, ne rigardos ĉi tion kiel malĝentilan entrudiĝon, sed kiel fer­voran klopodon koncentri aten­ton pri afero, kiu tre bone povos determini ĉu aŭ ĉi tiu lando havas la rajton diri de ĉi tiu punkto antaŭen, ke ni kredas je la neforigeblaj rajtoj de ĉiuj homoj resti liberaj kaj sendependaj sur teroj kiuj subtenis sian vivon preter vivanta memoro.

Dankon pro via afableco kaj via ĝentileco al Fraŭlino Plumeto. Dankon kaj bonan nokton.

Kajeroj ~ Kajero 132ª ~ En PDF (paĝo 8ª)