Pensigo

Ĉu Pretervivo ekzistas?

Demandi tion hodiaŭ estas kiel scivoli antaŭ la 15ª jarcento ĉu Ameriko ekzistis. Estis tiuj, kiuj diris jes, pli pro nekonfesebla deziro ol pro lo­gi­ka kon­vinko, ĉar la plimulto es­tis multe pli konvinkitaj, ke kiam oni atingos la hori­zon­ton, la ŝipoj falos en inferon, ĉar la mondo, inkluzive de la ma­ro, estas plata kaj sub ĝi estas nur; infero, kaj supre, la ĉielo. Tial, se oni atingus la finon de la mondo, oni falus en inferon kaj mortus.

Sed estis du karaveloj kaj unu nao —pli granda vualŝipo—, kiu iris por vidi kio estas trans la horizonto, kaj kvankam nur unu karavelo revenis, ĝi alportis novaĵon, ke jes, ke estas io, ĉar estis la solida tero, kiun ili forlasis, kiu malaperis kaj La tuta mondo fariĝis ak­vo, la akvo, kiu ĉirkaŭis ilin, sed post multaj ta­goj aperis antaŭ ili alia lan­do, kiun ili kredis Ba­rato (India, je la his­pa­na, kaj de tie indio [indjo] por ties loĝanto, indiano en Esperanto), kaj tial ili nomis ties lo­ĝan­tojn indianoj, kaj sin mem, reveninte el Indi­o, ili vokis ne-indianojn (indiano, je la hispana lingvo).

Sed neniu revenis de la Pre­ter­vivo, kaj se kelkaj atingis ĝin, tiuj kiuj restis en Ĉivivo ne kredas al ili. Eble ĉar ili alportas ne­nion materialan por pruvi tion. Sed, kiel diras la supozataj pre­tervivuloj, tie ne estas mate­rio kaj tial ili nenion povis al­por­ti de tie, krom siajn proprajn spertojn. Kvazaŭ kiam Kristofo­ro Kolumbo ĵus revenis el Indio, oni petus de li libron presitan tie kiel pruvon: ne estis. Nu, en  Pre­tervi­vo ne estas materiaj o­bjek­toj. Sekve, oni povas venigi el Pre­tervivo nek librojn, nek oron, nek ŝtonojn (nek alt­va­lo­rajn nek komunajn), nek ian ali­an materian aferon, kvankam ri­ĉa varion de personaj kaj spiritaj aferoj kaj spertoj, kio estas tio, kion ĉi tiuj homoj, kiujn ni nomas misti­kuloj priparolas. Sed kion ni dirus pri Pretervivulo, kiu parolus al ni per Sanskrito, antikva egipta aŭ iu ajn el la aliaj lingvoj, kiuj nun ne plu estas parolataj en la mondo ĉiviva? Tiuj el ni, kiuj an­taŭe konis ilin, estus sur­pri­zitaj, se ni ekscius, ke antaŭ sia ekspedicio al la Pretervivo ili ne konas tiun lingvon, sed tiuj, kiuj ne konintis ilin, dirus, ke ili jam konas ĝin, kaj ĝi estas trompo. Alia provo povus esti, ke ili an­taŭ­dirus ion, kio poste realiĝos. Sed tre ofte okazas nenio rakontinda, aŭ tio ne interesas neniun ĉi-flanke de la landlimo, kiun ni nomas morto: ĉu la kas­ti­lianoj de la 15-a aŭ 16-a jarcentoj interesus scii, ke en la In­kaa Imperio mesaĝoj estis  sen­ditaj pervoĉe. ĉar ili ne sci­povis skribi? Vere estas, ke an­kaŭ la komuna kastiliano tiam ne scipovis skribi, krom klerikoj aŭ homoj de alta naskiĝo, do ĝi ne estus tro nova. Ne, la tiama Kastilio bezonis iom da fido por kre­di la mirindaĵojn, kiujn ra­kon­tis al ili tiuj indiaj eks­pedicianoj, same kiel hodiaŭ ni bezonas fidon (kredi sen vidi) por konvinki nin, ke post ĉi tiu vivo ekzistas alia, en la Pretervivo. Tamen, la grava eraro ne estas kredi, ke ekzistas aŭ ne ekzistas tio, sed ke estas vivo post morto, ĉar Pretervivo (kiun la angloj kaj tial duono de la mondo nomas Hereafter, tio estas, Postĉitie) okazas sam­tempe al ĉitio, ĝi ne komenciĝas post kiam ni mortos, sed ili du kunekzistas tiel, kiel rakontas al ni ĉiuj kredaroj, kiuj parolas pri animo aŭ spirito.

Estas homoj kiuj asertas vidi la Pretervivon antaŭ ol ili mor­tas. Homoj, kiuj diras, ke ili vi­das estaĵojn de lumo, kiuj infor­mas ilin pri aferoj kaj helpas ilin, kaj ankaŭ petas de ili helpon. Ĉi tiujn homojn ofte oni konsi­de­ras  frenezaj kaj oni primokas ilin, ju pli des pli serioze ili faras ĉi tiujn deklarojn, same kiel Kris­toforo Kolum­bo estis allu­dita antaŭ kaj post sia vojaĝo..., ĝis oni ekvidis la oron de Indio. Oro, al kiu la indianoj atentis same kiel spiritaj estaĵoj al materiaj aferoj, inkluzive de mo­no.

Estas stranga la reago de materiistoj, kiam tiuj, kiuj ne estas tiaj, parolas al ili pri sia sinteno rilate monon: Se mono ne tiom gravas, donu al mi la tutan monon, kiun vi havas. Estas kvazaŭ drogulo dirus al ni, ke ni donu ĉiujn drogojn, kiuj apartenus al ni en supozata distribuado de drogoj: se ni opinias, ke ĝi estas veneno, ni ne povas doni ĝin al iu ajn, ĉar ni ne povas antaŭenigi mal­bonon por iu ajn, kaj tiu drogo. estus pli bone konservita kie nur ni scius. Mono estas cer­ta­grade necesa en la mondo ĝuste pro la materialisma, ne­sub­tena kaj perforta pens­ma­ni­ero de ties adorantoj. En mondo, kie ĉio ne estus taksata per mono (in­klu­zive de mono mem, kiel oka­zas en la borso kaj en ban­ka­do), ĉiu ricevus ĉion laŭ bezono sen pagi por tio, kaj tial mo­no estus superflua kaj senvalora: ĉiu rice­vas tion, ki­on li bezonas, sed ne mal­pli, kaj ankaŭ faras tion, ki­on li po­vas, sed ne pli. Mal­dili­gen­to kaj mis­u­zo aŭ­to­mate forestus en tia so­cio. For­prenu la monon de ĝi kaj malaperus 90% de krimo. Sed, oni diros al mi, se ne estas mono, kial mi laboru?

Nu, se ne estas mono, ni ĉiuj bezonas manĝi ĉiutage. Cele al tio oni devas viziti merkaton ekhavi manĝaĵojn, kiujn oni bezonas por vivi. En tiu socio oni povus simple preni tion, kion oni bezonas, sed ne pli, kaj enporti ĝin hejmen. Oni be­zo­nus transportilon, ĉu publika, ĉu pri­vata —eĉ se tiu nocioj mal­mankus ĉar ĉio estus ĉies— sed oni ne povus peti monon pro la servo (tio estas, bileto aŭ ben­zi­no) ĉar ne plu estas mono. Ser­vistoj merkataj kaj benzinejaj ne pagus ankaŭ por tio, kion ili bezonus por ade servi, por manĝo, vestaĵoj, aŭ edukado de siaj gefiloj aŭ memedukado. Ne, la motoro de tiu socio ne estus mono, sed solidareco: mi faras tion, kion mi scipovas, por vi, ĉar vi faras tion, kion vi scipo­vas por mi. Kaj se vi ne scipovas fari ĝin, mi serĉos alian homon, kiu povos, kaj se mi ne trovas lin aŭ ŝin, mi mem lernos fari tion, por ke tio bezonata estu farata, kaj poste mi dediĉos mian tempon fari tion por tiuj, kiuj bezonos ĝin, kaj lernigos aliajn homojn por ke oni ade faros tion, kon oni necesas. Kaj oni provizos al mi ĉion, kion mi bezonos, por fari tion, sen demandoj. Ĉar homo neniam po­vos pigri.

Sed nune ni vivas en socio mizera, oportunisma kaj plen­plena da krimuloj, ĉar ni ĉiuj adoras monon, la novan dion. Same kiel la tradicia dio, tiujn dion oni neniam vidis. Ni ne vi­das La Monon, ĉar tio, kion oni vidas estas biletojn bankajn aŭ monerojn, ĉiuj el ili kun diversa valuto, valuto, kiun iu decidis doni al ili, kaj ni ĉiuj obeas tion kiel dogmon de fido. Mono havas templojn kaj katedralojn kie oni adoras ĝin: bankojn kaj borson. Kajankaŭ autoritatojn: eksertulojn finan­cajn, bank­di­rektorojn, borsagen­tojn...,  ĝis la Prezidantino de la Fundo Mona Internacia, ververa papino de ti­u religio, kaj la mastro de l' do­la­ro, la Prezidan­to de Usono. Vi­rino kaj oldulo. Kiu dirintus antaŭ nur kvindek jaroj? Ĉu ti one estus sciencfik­cio? Nu, por kelkaj el vi tio ankoraŭ estas tiel, eĉ se oni trovas, ke mi troigas.. Sed same kiel se neniu enirus preĝejon la povo de Papo Francisko estus nula, se ni ĉiuj vivus sen atenti al mono, nek la Prezidantino de FMI nek la Prezidanto de Usono povus diri aŭ fari ion. Kaj la mondo ne plu malsatigus, kaj malaperus mili­toj, misuzoj, ĉikanoj, mur­doj, kaj pri­vata iniciato rezul­ti­gus esen­can kaj realan plibo­ni­gon de la socio. Ĉar la Ŝtato ĉesus ekzisti kaj libereco estus absoluta, sen ia klerulo aperus kun sia Dika Libro de Senracio por diri al ni kiel ni devus vivi.

Ĉar materio sufokas la spiri­ton. Sed la spiritoj de solidareco, bonhomeco, kompreno, libereco kaj respekto al ĉiuj aliaj povas renversi ĉion tion. Kaj la unua a­fe­ro estas malaktivigi ĉi tiun mal­utilan planon por la ĝenerala malriĉiĝo de la homaro: mal­riĉiĝo ĉar la fundamenta valoro, per kiu ĉiuj taksas aliajn valo­rojn, estas mono: vi havas tiom, vi tiom valoras. Vi havas mal­multon, vi valoras malmulte. Vi havas nenion, vi estas senvalora. Nu: ni devas renversi la tenden­con: ne temas pri havo, temas pri esto: vi estas subtena, vi estas la­bo­rema, vi estas bona, vi estas iu. Vi nur havas monon: vi estas neniu. Kiam la mono estos nur kolekto de ripetitaj poŝtmar­koj aŭ metalaj bildoj, aŭ eĉ ne tio, sed tre granda nombro en banko asociita kun via nomo, tiuj, kiuj nur havas tion, estos neniu, ĉar la mono ĉesos movigi la mon­don, mono ne plu repre­zen­tos iun potencon.

Ni observas, ke ni heredas aŭ lasas heredaĵon ĉar ni ne povas preni monon kaj posedaĵon (alia granda prifarota rezigno por la homaro) en la (ni supozu ke ĝi ekzistas) Pretervivon. Kio aten­das nin tie sola, sen mono, kaj sen esti preparinta nin por tiu vivo? Kelkaj diras ke ĉi tiu vivo estas nura preparo por la sekva, sed ili vivas kvazaŭ ĝi ne ekzistos, ĉar ili dediĉas sian tutan tempon por plibonigi ĉi tiun kaj ne dediĉas unu minuton tage al la estonteco, al sia aparta kaj privata estonteco pri kiu Ili traktos ĝin ĝustatempe, tiun momenton, kiun ili pli kaj pli timas, kiam ili sentas, ke ĝi alproksimiĝas. Ĉar nia korpo iom post iom rompiĝas, ĉar ĉiu el la aparatoj, kiuj konsistigas ĝin, proksimiĝas al la fino de sia vivotempo, kaj komencas mal­suk­cesi, ĝis ĝi tute kolapsas kaj depende de sia kontribuo al la tu­ta organismo, ĝi reduktas ĝi­ajn esencajn funkciojn aŭ mor­tas. Ĉi tiu procezo, kiu komen­ciĝis en la momento de nia koncipiĝo kaj gravedeco, havas malsaman daŭron por ĉiu or­ga­nismo kaj dependas de la genoj de ĉiu homo kaj ankaŭ de la vivo kiun ili kondukas. Sed ĝi estas procezo, kiu komenciĝas ĉe naskiĝo kaj finiĝas je morto.

Ĉu fino? Kiam oni mortas, ĉu oni jam malaperas? Multoj diras, ke jes. Aliaj diras, ke ne. Inter la unuaj (kiel inter la duaj) estas multaj homoj, kiuj diras tion ĉar es­tas sia deziro, ke ĝi estu ti­­el, aŭ pro timo kontraŭ la malo (la Fina Juĝo aŭ Nenio, res­pek­tive), sed ankaŭ estas tiuj, kiuj supo­zas, ke ĉi tiu vivo. estas nur eta­po en multe pli longa vivo, kiu komenciĝis antaŭ multaj miloj da jaroj, aŭ eĉ eonoj, kaj tio daŭros tiel longe kiel ni havos ian neperfektecon, kiun ili no­mas karmo, en nia esenco, kiun il­i nomas spirito. Tiu karmo es­tas io kiel aknograjno, kiun oni devas forigi, aŭ lasi la reston de via korpo sorbi ĝin ĝis ĝi mal­a­peras kaj ŝajnas, ke ĝi neniam estis tie. La dua procedo estas pli malrapida, pacienca, malfa­cile farebla, sed ĝi ne lasas la sekvojn, kiujn la unua lasas. Oni povas fari seriozan penon de volo, aŭ lasi karmon dis­sol­viĝi en pacon kaj harmonion kun la cetero de la universo, pri kio oni povas elekti ĉiutage labori, for­ge­sante tiujn malbon­gustajn mo­men­tojn por si kaj fremduloj. Ta­men karmo estas io sendube via, kaj estas vere, ke ĝi povas eksciti la aperon de pli da karmo ĉe aliaj, sed tio estas ties res­pon­deco, ne via. Vi havas sufiĉe kun tiu via... Simile viaj malavareco,  solidareco kaj bonkoreco povas kontribui al malpliigo de la kar­mo de la homoj ĉirkaŭ vi, kaj pro la sama kialo tio ne estas via respondeco (aŭ merito, se vi preferas), sed de ili. Tute. Tial oni ne povas fieri pri tio, ke oni fa­ris tion, kion oni devis fari, ĉar oni devos bedaŭri pro tio, ke oni ne faris ĝin, alie.

Pretervivo do estas io, pri kio ĉiuj parolas, iuj kun ekscito kaj aliaj kun timo, sed kiun neniu, aŭ preskaŭ neniu, pretendas priscii. Estas tamen io pri kio valoras prizorgi kaj eĉ zorgi. Ĝi estas la loko (se ni povas paroli pri loko) kie la animoj iras post disiĝo de la korpo..., sed ĉu ĝi vere ĉesis esti tie dum ili estis kunigitaj al niaj korpoj? Ĉar se ĝi ne estas loko aŭ momento, se nia vivo estas nur guto en maro de tem­po, kaj ĉio estas nur punkto en la mezo de eterneco, ĉu la Pretervivo ne inkluzivas Ĉivivo? Ĉu la kaverno de Pla­tono ne estas parto de la monto, kiun ĉiuj vidas de ekstere?

Kiel diris Sankta Paŭlo en la verseto 55ª de la ĉapitro 15ª de sia unua Epistolo al la Korin­tanoj, Ho morto, kie estas via venko? Eble la morto estas nenio alia ol la lupo de Petro en la fama rakonto muzikigita de Pro­kofiev, sed okazas, ke tiu lupo neniam venos, ĉar ĝi ne ekzistas.

Kajeroj ~ Kajero 132ª ~ En PDF (paĝo 18ª)