Tedas aŭdi ĉi tiun trompon, ke la angla lingvo jam superas en la tuta mondo, ĝi devas esti lernata, ĉar ĝi estas akceptata dise tra la mondo, kvazaŭ ĝi estus absoluta vero. Sed la Brita Imperio daŭris iom pli ol jarcenton, ĝi ne plu ekzistas, kaj malgraŭ perforte trudi sin, ties lingvo neniam estis adoptata en la tuta mondo. Tiu kiu estis adoptita estis tiu de la Hispana Imperio, kvankam ĝi neniam estis nomata tiel, sed kun la pli realisma nomo La Corona Hispánica (la Hispanika Krono), kvankam la lingvo nomiĝas hispana, kaj ja granda honoro.
Bone, tiom da vortoj en la angla, kiel jogging, lifting, film, Running, Flashback, flash forward, zoom, kaj eĉ Word por rilati al aferoj, kiujn ni jam havis en nia lingvo: trotado, estetiko, filmo, kurado, analepso, prolepso, lupeo, vorto, tekstprilaborilo; kaj tamen, ŝajnas, ke se oni uzas esperantajn vortojn anstataŭ la anglajn, homoj opinias, ke ni estas kiĉaj, aŭ malmodernaj. Kiel ni venis al ĉi tio?
Oni diras, ke tio estas ĉar la angla estas uzatta kiel universala lingvo, sed tio estas mensogo, kiel multaj aliaj aferoj, kiujn homoj supozas, ĉar ili ne pensas.
En Hispanio, ekde la tempo de Napoleono, homoj en la alta socio, kiel en la cetera Eŭropo, lernis paroli la francan, kaj tiuj kiuj ne, almenaŭ uzis certajn terminojn de tiu lingvo, kvazaŭ oni estus pli grava pro tio, kvankam pro tio oni estas fakte pli malgrava. Sed kiam la usona noj venkis en la dua mondmilito la elitoj eklernis la anglan kaj hodiaŭ la aferoj estas malfacilaj kaj ŝajnas, ke se oni de tempo al tempo ne uzas anglismon oni estas neniu. Sed la realo estas, ke ju pli da angla vi metas en vian konversacion, des malpli valora vi estas. Kial? Nu, ĉar homoj malpli komprenas vin. Ili ne demandos al vi, kion diable vi diras, por ke ili ne aspektu nekleraj, sed la vero estas, ke ili estas nenio alia ol viktimoj de kiĉeco. Kiam oni parolas en la hispa na, oni uzu hispanajn vortojn. Se oni volas uzi anglajn vortojn, la honesta afero estas paroli la anglan. Kaj se oni ne scias paroli la anglan, oni lernu. Kaj se oni ne povas lerni, oni ne malŝparu tempon dirante vortojn, kies signifon oni ne vere komprenas, ĉar tial oni nomas smokingo tion, kion la angloj nomas Tuxedo, kaj per tio oni stultas sin en la angla kaj en la hispana.
Sed se oni iomete revizias la historion, oni povas demandi sin, imitante Monty Python: kion faris la angloj aŭ usonanoj por aliaj, krom mortigi homojn? Se oni revizias la historiojn de Anglio kaj Usono, oni vidas nenion krom perforton, perfidon, rabadon kaj genocidon: kie estas la milionoj da indianoj, kiuj loĝis en tio, kio nun estas Usono? Oni diras, ke restas ĉirkaŭ 30 000 en rezervej-oj. Kurioze, nur en la ŝtatoj, kiuj havas la nomojn hispanajn, kio montras, ke dum jarcentoj tiuj teritorioj apartenis al Hispanujp Amerika, kiam nomiĝis Nov-Hispanio. La indianoj vivis kune dum jarcentoj kun la hispanoj, kiuj respektis ties kutimojn, lingvojn kaj vivmanierojn, kion nek la angloj nek la usonanoj povas diri sen mensogi. Angloj opiniis tiutempe, ke ili estas senditoj de Dio inter bestoj; hispanoj asertis, male, ke sova ĝuloj estas gefiloj de Dio, ankaŭ: jen la diferenco. Bedaŭrinde neniu alia eŭropa ŝtato sekvis la hispanan ekzemplon, sed elektis imiti la anglon: verŝajne rabo kaj genocido profitas pli ol fido en Dio kaj en si mem.
Tial mi demandas, kie estas la indianoj, tiuj, kiuj interfratiĝis kun la angloj baldaŭ post la alveno de la Pilgrimaj Patroj en Ameriko, en tiu Kristnasko, kiu estas festata ĉiujare en la Danktago? Kie estas la aborigenoj de Aŭstralio? Kio okazis en Dresdeno dum la Dua Mondmilito? Kio okazis al la germanaj kaptitoj kaptitaj de la anglaj kaj usonaj fortoj ĉe la fino de tiu milito? Ŝajnas, ke ne estis proceso de Nurenbergo por tiuj murdintoj ĉar ili estis tiuj kiuj gajnis la militon. Ha, sed ŝajnas, ke ili estas la ĉampionoj de libereco kaj demokratio!
Nuntempe ŝajnas, ke ĉiuj, kiuj ne scipovas la anglan (kiuj estas preskaŭ ĉiuj) estas neniu. Anglo estas laŭdata, la Hollywood-Oskaroj estas rigardataj kun admiro, kaj pli da graveco estas donita al usona kaj angla literaturoj ol al tiu nia, kio estas eraro ĉar tiu nia valoras multe pli ol ili du ambaŭ kune.
Mi trovas, ke temas pri digneco. Ni perdis ĝin je 1898ª, sed ne ĉar ni perdis la militon, sed pro kulpkomplekso, kiun ni neniam prikulpis, kaj ni ankoraŭ hontas levi la kapon, ĉar ni kredis la stultan kaj eraran Nigran Legendon, ion kion la ceteraj eŭropanoj neniam bezonis, ĉar per sia propra historio ili jam havas sufiĉe da perdo de statuso kaj bonhomeco, kvankam ili provas solvi ĝin per siaj televidserioj, en kiuj nigruloj aperas en gravaj postenoj ĉe la angla kortego..., kio kolerigus la indiĝenojn de tiuj landoj tiutempe. Mensogoj ĉiam havas aĉetantojn, ŝajne. Ĉar mensoguloj posedas amaskomunikiloj tra preskaŭ la tuta mondo. Kaj plejfia afero estas, ke multaj hispanoj estas plenvenditaj homoj, kiuj hontas esti hispanaj. Nu, ili iru loĝi en Ameriko aŭ Anglio kaj lasu en paco nin verajn hispa nojn, kiuj ne hontas esti anoj de la plej grava nacio el la mondo.
