Debatindaĵoj: K.F.D.

Ĉirkaŭ tridek kutimaj demandoj pri Esperanto kaj ties respondoj

Kutime geesperantistoj devas senofendiĝi kiam ili aŭdas stultaĵojn pri Esperanto. Ni jam respondis la du unuajn demandojn (Kio estas ESPERANTO? kaj Se Esperanto estas tiel bona, kial ĉiuj ne jam adoptis ĝin tra la tuta mondo?) Se vi havas aliajn respondojn, ni ege ŝatus ekkoni ilin. Nun ni respondas la trian:

3. Esperanto estas nulo!

Nulo signifas nenion. Ankaŭ ĝi estas la plej bona eltrovaĵo de matematikistoj kaj eble de la homaro: ĝi metis nombrojn positivajn kaj negativajn je iliaj ĝusta loko,kaj danke al ili arabaj nombroj -kiuj enhavas nulon- estas uzataj tra la tuta mondo anstataŭ la romanaj nombroj -kiuj ne enhavas ilin-. Antaŭ ili, kalkuli oni nur povis matematikistoj (XC+XIV=CIV), sed nun tion povas fari taksiistoj, dommastrinoj kaj eĉ infanetoj (tio estas: popolo: 90+14=104). Se ni konsideras, ke adopto de arabaj nombroj tra la mondo daŭris pli ol tri cent jaroj, sed hodiaŭ ni ĉiuj uzas ilin malkomprenante kiel oni povis eĉ malpermesi la uzado de ili, estante batalo pri ĉu uzi arabajn ĉu romajn, ni ĝojas ekscii, ke ankoraŭ restas sufiĉe da tempo antaŭ ol ĉiu mondano datiĝos... :-)

Krome, nulo estas NEŬTRALA, ne pozitiva aŭ negativa, kaj same Esperanto estas NEŬTRALA: nek slava, nek okcidenta, nek amerikindia nek afrika... Neniu avantaĝas sur kunuloj kiam oni uzas ĝin ĉe internaciaj kunvenoj.

Je neniu alia senso estas Esperanto nulo. Sed se oni nuancigus tiel dogman malaserton, oni povus plinuancigi nian respondon.

~ Demandoj ~ Denove ~ Sekvanta ~ Kajero 32 ~ Esperanto España ~

4. Esperanto estas okcidenta eŭropa lingvo, same kiel la angla. Ĉu ĝi ne estas tiel malfacila kiel la angla por orientano?

Se la kreinto de Esperanto naskiĝis en Pollando (Eŭropo), el tio ne sekvas ke sia laboro estas ankaŭ eŭropa, eĉ ĉar lia gepatra lingvo estis la jida, kiu ne estas eŭropa, nek okcidenta... Tamen, Zamenhof -kiu parolis kelkajn idiomojn kaj orientajn kaj okcidentajn- skizis sian lingvon tiel, ke la strukturon kaj vortojn agnoskas ni ĉiuj: la aldona konjunkcio estas kaj, same kiel en la greka lingvo. La duban oni diras aŭ same kiel en la araba. Sed la plej eco de Esperanto, ĝia tuta manko da esceptoj, similigas ĝin al la ĥina, ĉar en tiu lingvo ankaŭ mankas ili.

Se, malgraŭ tio, kion mi diris, vi ankoraŭ opinias, ke Esperanto estas okcidenta, almenaŭ vi agnosku, ke eŭropa facila lingvo estas pli bone por orientano ol unu el la plej malfacilaj kaj mallogikaj lingvoj el Eŭropa, kaj kies internaciaj virtoj estas bazita sur mono kaj nova armilaro.

~ Demandoj ~ Denove ~ Sekvanta ~ Kajero 32 ~ Esperanto España ~

5. Esperanto estas artefarita lingvo.

Kompreneble. Oni ne trovis ĝin en la fundo de minejo, rivero, aŭ en arbo. Ĝi estas artefarita, same kiel la aliaj lingvoj. Same kiel televido, niaj nelunaj satelitoj aŭ aŭtomobiloj.

Se kiel artefarita oni volas diri lingvo, kiu oni lernis ene de gepatra hejmo, kun la gepatroj, laŭ natura procezo kiu fontas el bezonoj realaj pri komunikado, en Hispanio ĉiu ne enlanda lingvo (nome: ĉiu lingvo escepte de la hispana, kataluna, vaska kaj galega) estas artefaritaj. Tio signifas, ke en Hispanio hodiaŭ oni instruas ĉe ŝtataj lernejoj kvar artefaritajn lingvojn: la anglan, la francan, la germanan kaj la italan. Krome, tiujn ĉi lingvojn oni lernigas pere de la plej artefarita institucio: la lernejo mem, kiu ne ekzistas en la naturo.

Nun oni rifuzas artefariton, sed tio estas ĉar oni ne scias, ke tiu vorto venas el latina facio, kiu volas diri fari, kaj ars, kiu signifas arto, kaj vere ĝi signifas lertecon. Kaj Esperanto ja estas lingvo farita per tiom da lerteco kaj efiko, ke oni povas esprimi iu ajn penson tiel klare kaj taŭge kiel oni ne povas pere de aliaj lingvoj kiuj estas nur malartefaritaj.

Aliflanke, de kiam geinfanoj eniras lernejon, oni kontraŭdiras senfine sian naturan emon al ĝeneraliga asimilado-natura emo en ĉiu homo kiu venas el racia cerbo homa-, kaj sekvante mallertan tradicion -praavan lingvon- kiu kontraŭbatalas komunikemo, oni perfortas geinfanon diri anduve (mi iris) anstataŭ andé, hecho (farita) anstataŭ la pli racian hacido, kaj hororan multon da neregulaĵoj arbitraj sen komunika aŭ lingva kaŭzoj, sed nur eble historia. Tio okazas ĉe ĉiu lingvoj okcidentaj, escepte de Esperanto, kiu -ĉar ĝi sekvas tiun naturan emon al ĝeneraligo- estas ne nur facila por lerni, sed kiam oni jam parolis ĝin dum kelke da jaroj, ĝi loĝas ĉe la plej intima parto de nia menso, kaj la problemo povas esti kiel diri gepatrelingve tion, kion oni pensas esperante!

~ Demandoj ~ Denove ~ Sekvanta ~ Kajero 32 ~ Esperanto España ~

6. Por ke lingvo funkciu bone, ĝi devas esti NATURA, tio estas, ĝi devas aperi en konkreta lando, kun donita kulturo.

Pli ol demando, tio similas dogman aserton kiu rilatas nenie al la realo. Esperanto aperis en konkreta lando difinita de netoleremo rasa, nacia kaj lingva (en regiono de Pollando kiu tiam apartenis al Ruslando) kun difinita elvoko demokratia, popola kaj tolerema. Ĝi aperis el menso de konkreta homo, same kiel ĉiu ajn vorto de iu ajn lingvo. Kaj aldone, ĝi estas neŭtrala, kia ne estas la tiel nomitaj naturaj lingvoj. Kaj, sekve, ĝi funkcias perfekte, kiel oni povas vidi ĉe internaciaj kongresoj kiujn oni faras ĉiu jare esperante. Ili estas la nuraj kongresoj sen tradukistoj, ĉar traduko -se estas farita- ĉiam okazas ene de la cerbo de la aŭskultanto. Ĉiuokaze, tiu respondo klarigas kia estas la kulturo de Esperanto. Aŭ ne?

Daŭrigota...

NOTO.- Originalan hispane verkitan dokumenton vi trovos en la interneta paĝo ESPERANTO ESPAÑA: http://storm.prohosting.com/faqesp.htm

Ankaŭ angle.

~ Demandoj ~ Denove ~ Sekvanta
| Kajero 32ª | En PDF (paĝo 8ª) | Kajeroj |
Muziko: Rosleinm La rosa del campo, poema de Goethe musicado por Franz Schubert. Jen kurioza versio. (4'49")