En aŭgusto 1995 oni jubileis la centjariĝon de la forpaso de Frederiko Engels, la homo, kiu, kune kun Karlo Marx, iniciatis tute novan manieron observi la naturon, la socion kaj la homan evoluon. Kiel rolis Engels en la disvolviĝo de la marksisma idearo? Ja la respondo al ĉi demando ne ĉiam justis pri li. Tio ŝuldiĝas, parte, al la genio de Marx —tiel monumenta, ke ĝi nepre ombrigas la kontribuon de lia dumviva amiko kaj kompano— kaj, parte, emanas el la denaska humilo de Engels, kiu ĉiam  etigis la gravon de sia propra kontribuo kaj preferis elstarigi la superecon de Marx. Engels faris la komision, ke, ĉe lia morto, oni kremaciu lian korpon kaj disĵetu  lian cindron al la maro ĉe Beachy Head, sude de Anglio. Li ne ambiciis monumenton al si. Samkiel Marx, li disdegnis ajnon iel similan al la personkulto. Li volis postlasi nur unu monumento: la imponan aron da ideoj konstituantaj kompletan ideologian batal-bazon por la socialisma transmorfado de la socio.
    Multaj ne konscias, ke la marksismo etendiĝas preter la politikon kaj la ekonomikon. La filozofio de la dialektika materiismo spinas la marksismosn. Marx intencis funde verki pri tiu ĉi temo, sed, bedarinde, la kolosa tasko verki La kapitalon malebligis al li tion. Krom liaj fruaj verkoj —kiel  La sankta familio kaj  La germana ideologio —, la ĉefajn verkojn pri la marksisma filozifio aŭtoris Engels.
    Kiu ajn volas kompreni la dialektikan materiismon, tiu devas komenci per ĝisfunda konatiĝo kun  Anti-Dühring, Dialektiko pri la naturo  kaj Ludwig Feuerbach.
    Ĝis kioma grado la filozofiaj skriboj de tiu homo, mortinta antaŭ unu jarcento, eltenis la pason de la tempo? Jen la starpunkto de ĉi verko. Laŭ difino far Engels, la dialektiko konsistas en "la plej ĝenerala leĝaro pri la movo en la naturo, la socio kaj la homa penso". Ĉefe en Dialektiko pri la naturo, Engels baziĝis sur zorga studo de la plej altnivelaj sciencaj konoj siaepokaj por demonstri, ke "lastasekve, la funkciado de la naturo dialektikas". Nu, jen la fundamenta tezo en ĉi laboro, nome ke la plej gravaj sciencaj malkovroj en la XX-a jarcento liveras impresan konfrmon pri tio.
    Surprizas ne tiom la atakoj kontraŭ  la marksismo, kiom la absoluta nescio pri ĝi, kiun eivdentiĝas ĝiaj diskreditantoj. Dum neniu ekpensus meĥanikisti sen studi meĥanikon, ĉiu sentas sin libera por esprimi opinion pri la marksismo sen eĉ plej eta kono pri ĝi. Ĉi verko konstituas provon por ekspliki la bazajn ideojn de la marksisma filozofio kaj montri la rilaton inter ĝi kaj la nuntempa pozicio de la filozofio kaj la scienco. La aŭtoroj intencas verki trilogion kapablan ampleksi la tri ĉefajn komponantojn de la marksismo: 1) marksisma filozofio (dialektika materiismo), 2) la marksisma teorio pri la historio kaj la socio (historia materiismo), kaj 3) marksistma teorio (la teorio de la laborvaloro).
    Starte ni kalkulis je ĉi-libra sekcio pri filozofihistorio, sed, vidinte la vastecon de ĉi verko, ni findecidis tiun publikigi en aparta volumo. Ni komencas per skizo pri la marsisma filoszofio, nome la dialekitika materiismo. Skizo nepra, ĉar temas pri la metodo de la marksismo. La historia marksismo konsistas en la apliko de tiu metodo al studo de la socia disvolvigo; la teorio de la laborvaloro rezultas el la apliko de la sama metodo al la ekonomiko. Ja ne eblas kompreni la marksismon sen kompreni la dialektikan materiismon.
    La definitiva pruvo de la dialiektiko estas la naturo mem. La studo de la sicenco okupis la atenton de Marx kaj Engels dum ilia tuta vivo. Engels klopodis produkti finofaran verkon, kie li detale pritraktus la rilaton inter la dialektika materiismo kaj la scienco, sed ne eblis al li, superŝarĝita per la laboro, kompletigi la volumojn duan kaj trian de La kapitalo, nefinitajn ĉe la morto de Marx. Liaj nekompletaj manuskriptoj de Dialektiko pri la naturo vidis la lumon nur en 1925. Tiuj, malgraŭ sia nefiniteco, konstituas tre gravan fonton por la studo de la marksisma filozofio kaj havigas brilajn ekzemplojn pri apliko de la dialektika metodo al la kernaj problemoj de la scienco.
    Unu el la problemoj alfrontitaj ĉe verkado de ĉi libro konsistigas la fakto, ke la plimulto el la homoj havas nur duarangan konon pri la bazaj marksismaj tekstoj. Kaj tio bedaŭrindas, ĉar oni povas kompreni la marksismon sole nur legante la verkarojn de Marx, Engels, Lenin kaj Trocki. La tekstoj pretendantaj klarigi "la signifon de Marx", plejparte senas je ajna valoro Do, ni alprenis la decidon grandnombre aperigi longajn citaĵojn, precipe el Engels, parte, por doni rektan aliron al tiuj ideoj sen ajna "traduko" kaj, parte, kun la espero, ke tio spronos la leganton legi mem la originalojn. Niaopinie, ĉi metodo, kiu ja ne faciligas la legadon de la libro, necesas. Same, ni sentis nin devigitaj enŝovi kelkajn longajn citaĵojn el aŭtoroj, kun kiuj ni malkonsentas surbaze de la principo, ke ĉiam pli bonas permesi al niaj oponantoj paroli propravoĉe.

(Artikolis kaj tradukis Miguel Fernández)