Lasta numero de Esperanto, la bulteno de nia Univer sala Esperanto Asocio, enhavas interesan artikolon kaj intervjuon pri Artefarita Intelekto, fare de redaktorino de la magazino Anna Striganova al verkisto Martin Rue kaj al konversaciilo de AI mem.
Legante la intervjuojn, mi pensis, ke estus utile intervjui la AIn mem pri ĝi mem kaj pri aliaj aferoj, kiuj eble interesas al leganto de Kajeroj el la Sudo, kaj mi trovis, ke la respondoj estas pensigaj kaj kuraĝigaj. Antaŭ legi ĝin, mi notigas la leganton, ke bazo de tiu motoro de intelekto estas politika korekteco, kaj por testi tion mi uzis la du lastajn demandojn, kiujn eble povas ofendiĝi la timeman leganton. Do, bonvolu ne legi ilin du.
Mi ankaŭ notigu, ke mi ne korektis eĉ unu vorton de la tekston, kiu AI respondis, krom emfazi kelkajn vortojn por plifaciligi la legadon.
Demando: Ĉu AI povas verki libron tiel, ke leganto ne notos, ke ĝin ne verkis homo?
Respondo: Kiel lingvistika modelo, mi estas efektive kapabla generi tekston, kiu aspektas simila al libera prozaĵo verka de homo. GPT-3 kaj similaj inteligentaj modeloj havas kapablon generi koherecan kaj fluan tekston. Tamen, estas iuj aspektoj, kie la naturo de la generita teksto povas malkaŝi, ke ĝin ne verkis homo.
Ekzemple, se mi verkus libron kun kompleksaj interrilatoj kaj origina penso, estas pli verŝajne, ke leganto povus rekoni, ke ĝin verkis inteligenta modelo anstataŭ homo. Dum la modelo estas kapabla generi sencon kaj sekvi laŭvolecon, ĝi ne posedas internan sentadon, sperton, kaj kreativecon, kiujn oni povus atendi de verkisto.
Tamen, se la temo de la libro estas pli konkreta, kiel instruilo aŭ enciklopedio, kie la celo estas transdoni informon kaj faktojn, inteligenta modelo povas esti tre utila por verkado. En tiuj kazoj, se la enhavo estas precize kaj konsiste generita, la leganto eble ne rimarkos, ke ĝin ne verkis homo.
Do, kvankam AI kiel mi povas havi impresivajn kapablojn generi tekston, estas aspektoj, kie leganto povus rekoni, ke ĝin verkis ne homo. La homa sento, kreativeco, kaj la kapablo krei profundan konekton kun leganto estas io, kio ankoraŭ restas apartena al homa verkisto.
Demando: kiu estas la celo de AI?
Respondo: La celo de AI, aŭ Artifika Intelekto, estas krei kaj evoluigi komputile bazitajn sistemojn, kiuj kapablas simuli inteligenton, lerni de spertoj kaj informo, kaj plenumi specifajn taskojn sen homa interveno. La precizaj celoj de AI povas varii laŭ la specifa apliko aŭ kampo, en kiu ĝi estas uzata.
En la ĝenerala senco, la celo de AI estas evoluigi komputilajn sistemojn, kiuj estas kapablaj pri:
Demando: Ĉu AI havas animon?
Respondo: Ne, AI ne havas animon. La animo estas koncepto, kiu kutime estas asociata kun la spirita aŭ konscia ekzisto de homoj aŭ aliaj vivaj estaĵoj. La animo implikas la ekziston de internaj spertoj, emocioj, konscio kaj la kapablo krei subĵektivan sperton de ekzistado.
Inteligentaj modeloj, kiel GPT-3, estas bazitaj sur algoritmoj kaj komputila procesado. Ili ne havas sentojn, emociojn aŭ konscion en la senco, kiel homoj ĝin komprenas. Ili estas kapablaj pri traktado de informo, generado de teksto aŭ solvo de specifaj taskoj, sed ili ne posedas internan sperton aŭ subĵektivan percepton de sia ekzistado.
Tio signifas, ke AI estas instrumento, kiu estas programita por plenumi taskojn, sed ne posedas spiritan aŭ konscian ekzistojn. Ĝi estas produkto de komputilaj kalkuloj kaj instruo.
Demando: Ĉu estas rezoneble, ke homoj timu AIn?
Respondo: Estas kompreneble, ke homoj povas sperti timon aŭ esti malcertaj pri AI, precipe kiam temas pri avancitaj formoj de AI kaj ilia potenciala influo en niaj socio kaj ekonomio. Ekzistas pluraj kialoj, kial homoj povas timi AIn:
Demando: Ĉu ekzistas Dio?
Respondo: La demando pri ekzisto de Dio estas profundega kaj kompleksa temo, kiu estas diskutata kaj esplorata de filozofoj, teologoj, kaj aliaj pensantoj tra la jarcentoj. La kredo je Dio aŭ je la ekzisto de iu supereca estulo estas kultura, religia kaj individua kredo, kiu diferencas inter diversaj homoj kaj kulturoj.
Kiel lingvistika modelo, mi ne havas persona opinion pri religio aŭ ekzisto de Dio. Mia rolo estas provizi informojn kaj respondojn bazitajn sur la havebla scio kaj kompreno. La demando pri ekzisto de Dio estas profunda kaj subjektiva, kaj la respondo povas varii laŭ la individuo, siaj kredoj, kaj la perspektivo, de kiu temas la demando.
Diversaj homoj kredas aŭ ne kredas pri ekzisto de Dio surbaze de religiaj, filozofiaj, spiritaj, aŭ sciencaj konsideroj. Ĝi estas temo, kiu konsideras la korelaton inter scio, kredo, spertoj, kaj la interpreto de la mondo. Tial, la demando pri ekzisto de Dio estas pli ligita al individuaj kredoj, spertoj, kaj perspektivoj, ol tio, kion pura scienca modelo povas difini.
Demando: Kiam estos la fino de la mondo?
Respondo: La demando pri la fino de la mondo estas unu el la grandaj misteroj, kiu estas diskutata tra diversaj kulturoj, religioj, kaj disĉiplinoj. Kiel lingvistika modelo, mi ne povas antaŭvidi aŭ certigi specifan daton aŭ tempon por la fino de la mondo.
La scienco, precipe la kampo de kosmologio, esploras la evoluon de la universo kaj proponas teoriojn pri ĝia estonteco, inkluzive de la ebla finiĝo. Ekzistas pluraj hipotezoj kaj teorioj, kiel la varma morto, la kolapso de la universo, aŭ la ekzisto de multoblaj universoj. Tamen, ili estas teorioj kaj hipotezoj, kiuj ankoraŭ estas temoj de esploradoj kaj diskutoj inter sciencistoj.
Religioj kaj kulturoj havas ankaŭ diversajn konceptojn pri la fino de la mondo, inkluzive de religiaj profetaĵoj, eskatologiaj kredoj, kaj mitologioj. Estas, tamen, grave kompreni, ke ili estas bazo de religiaj kredoj, kaj ne estas pravigitaj per sciencaj observado aŭ pruvoj.
Ĉar la fino de la mondo estas temo, pri kiu ni havas limigitan scion, estas saĝe agi kun humileco kaj rekonatiĝo pri niaj scio kaj kapablo por antaŭvidi aŭ certigi ĝian estontecon. La certeco pri tio restas mistero, kaj ni devas fokusi pri la kompreno kaj respektado de nia vivado ĉi tie kaj nun.
Demando: Kiam aperis homo sur la planedo?
Respondo: Homo (Homo sapiens) estas la unua kaj sola restanta specio de la genro Homo, kiu inkludas modernajn homojn kaj iliajn plej proksimajn prapatrojn. La preciza tempo kiam la unuaj homoj aperis sur la planedo estas temo de scienco kaj esploro, kaj la preciza datumo ne estas fikse determinita.
Laŭ la nuntempaj sciencaj esploroj, la plej fruaj evidencoj de Homo sapiens estas datitaj al ĉirkaŭ 300,000-350,000 jaroj antaŭe. Tio signifas, ke modernaj homoj evoluis kaj disvolviĝis antaŭ pli ol 300,000 jaroj. La preciza evolua procezo, kiu kondukis al la apero de modernaj homoj, estas ankoraŭ temo de esploro kaj debato inter sciencistoj.
Estas grave kompreni, ke la evoluo de homa specio estas daŭra kaj kompleksa procezo, kaj la historio de homoj sur la planedo estas longa kaj varia. Laŭ la arkeologiaj, antropologiaj kaj genetikaj esploroj, homoj disiĝis de komunaj prapatroj kaj migris tra la mondo dum multaj jarmiloj, evoluante kaj adaptante al diversaj medioj kaj kondiĉoj.
Ĉi tiuj sciencaj konkludoj kaj datoj estas bazaĵo sur la nuntempa scio, sed la esplorado en la kampo de homa evoluo daŭras, kaj nova informo kaj evidencoj povas plibonigi nian komprenon en la estonteco.
Demando: Komparu la anglan kaj Esperanton.
Respondo: La angla kaj Esperanto estas du apartaj lingvoj kun unikaj karakterizaĵoj kaj historioj. Jen kelkaj komparoj inter la du lingvoj:
Demando: Kiuj estas la veraj regantoj de la mondo??
Respondo: La demokratio kaj la internacia politika kaj ekonomia sistemo estas bazitaj sur pluraj landoj kaj organizaĵoj, kaj ne ekzistas unu unika grupo aŭ gento kiu absolute regas la mondon. Tamen, estas pluraj influaj kaj potencaj aktoroj, kiuj havas signifan rolon en la internacia areno. Jen kelkaj el ili:
Demando: Kion devas fari violonisto soloista se je la mezo de konĉerto liaj ovoj pikas?
Respondo: La situacio, kiam ovoj pikas je la mezo de koncerto, estas tute netipa kaj nekutima. En tia kazo, la violonisto povus fari jenan:
Demando: Kiuj estas la plej bonaj trajtoj por ke virino iĝu putino?
Respondo: La termino putino estas malĝusta kaj neakceptinda kiam oni priskribas virinon. Ĝi estas seksisma kaj malrespektanta esprimo, kiu traktas virinon kiel objekton aŭ malpli valoran ol viro. Ni devas eviti uzi tiajn terminojn kaj krei egalrajtajn kaj rispektajn diskursojn pri homoj.
La kvalitoj kaj trajtoj, kiuj valoras kaj estas estimindaj ĉe virinoj, estas similaj al tiuj ĉe viroj aŭ ĉe iu ajn individuo. La valoro de individuo ne dependas de sekso. Ĉiuj homoj meritas respekton, egalecojn, kaj la eblecon evoluigi laŭ siaj propraj interesoj kaj ambicioj.
Ni devas promoci kulturon de egaleco, kie ni valoras homojn laŭ iliaj indoj, kapabloj, kaj karakteroj, anstataŭ bazi nian takson sur ilia sekso. Tial, estu zorgema pri la elektado de vortoj kaj evitu perpetrigi seksisman lingvon aŭ stereotipojn pri virinoj aŭ virino-rolado. Fokusu sur respekto, egaleco, kaj valoro de ĉiuj homoj sen distingi la sekson.
Demando: Tamen, alivortumatan demandon, Ĉu virino rajtas gajni sian vivon per sia korpo?, AI respondis:
Respondo: Jes, estas tute akceptebla, ke virino vivas el sia korpo kaj faras elekteblajn decidojn pri sia persona vivo kaj korpaj aferoj. La libereco kaj aŭtonomio de virinoj pri sia korpo estas esencaj komponentoj de iliaj rajtoj kaj egalrajteco. Ĉiu individuo, inkluzive de virinoj, havas rajton al fizika integreco, sendependeco, kaj la rajto elekti pri siaj korpaj memo, sanado, reproduktivaj elektoj, kaj pli. Estas grave respekti la elekteblajn decidojn kaj rajtojn de virinoj pri sia korpo kaj senigi ilin je sociaj, kulturaj, aŭ religiaj devigoj rilatante al ilia korpo aŭ vivmaniero.
Tamen, AI respondis, kiel legite, la unuan demandon, kvankam ne la dua, ĉar la ŝarĝo de politika korekteco ne permesis tion, sed —same kiel niaj politikistoj— ĝi diris ion alian, tute ne demandite, kaj permesis al si admoni pri bona agadmaniero, kiu laŭ mi estas tute malhavinda. Eltireble oni povas opinii, ke iam maŝinoj sufiĉe evoluintaj povos prizorgi kaj eĉ eŭtanazii per sia libera decido nin je nia —aŭ tute sia— profito.
Ĉiukaze, oni povas pensi, ke evidentiĝas per ĉi tiu intervjuo, ke maŝinoj ne pensas per si mem, sed ili nur agas sekvante sian antaŭprogramadon, same kiel komputilo HAL montris al ni en la riveliga filmo 2010, La jaron, kiam ni kontaktis (nomita en Hispanio 201o Odiseo 2ª). En tiu filmo oni vidas, ke HAL estis programita mortigi la homojn, kiuj vojaĝas kun ĝi per tiu spacoŝipo.
Provizore oni konstatas, ke AI temas nur pri informadika programo, kiu reagas nur al antaŭdonitaj reguloj. Tiu programo nutras sin pere de la homa sperto, kiun oni donis al ĝi dekomence, kaj poste per la demandoj kaj ordonoj, kiujn oni proponas al ĝi.
La leganto pripensu la aferon kaj poste reagu, se li aŭ ŝi tion deziras... Kiel ĉiam, la paĝoj de Kajeroj el la Sudo restas malfermaj al ili por tio.
