Federica Montseny
En Tuluzo (Francio) en la aĝo de 88 jaroj forpasis la
14an de januaro Federica Montseny, unu el la plej elstara figuroj de la
liberecana movado en Hispanio.
Ŝi naskiĝis en Madrido la 12an de februaro, kaj ŝiaj gepatroj estis la prestiĝaj anarkistoj Juan Montseny aj Teresa Mañé, ambaŭ pli konataj per la nomoj Federico Urales kaj Soledad Gustavo, respektive, fonditoj de "La Blanka Revuo" (1898-1906) kaj "Tero kaj Libero" (1902-1938). La homoj de mia gneeracio, kiuj travivis la teruran hispanan intercivitanan militon (1936-1939) tute ne povas forgesi la serio da edukcelaj noveletoj eldonitaj de tiu ideologa paro, i.a. "La ideala novelo" (1925-1937), plena de idealismoj kaj romantikaj puraj sociaj ideoj, kiuj ĉarmis la tiamajn genjunulojn. Federica verkis plurajn el tiuj noveletoj.
Federica Montseny neniam vizitis la oficialan
lernejon, ĉar edukis ŝin ŝia patrino, titolita instruistino, sed
vizitis la Universitaton de Barelono, kie ŝi studis Filozofion kaj
Beletron. Tre juna, ŝi jam sentis la bezonon batali por la liberecanaj
ideoj kaj, apenaŭ 12-jara, ŝi deziris partopreni en la grandaj strikoj
okazintaj en Barcelono en 1917. Ŝi tuj aliĝis al la sindikato CNT kaj
kunlaboris en liberecanaj ĵurnaloj kaj revuo. Ekde la jaro 1931 ŝi
firme apogis la Iberian Anarkisman Federacion kiel specifan organizon
sendependan de la sindikato, strebis kun la laborista movado por
starigi la 2an Respublikon, sed baldaŭ ŝi konfesis sian elreviĝon, kiam
la respulbikaj regantoj ne montriĝis solidaraj kun la popolaj aspiroj.
En 1936, post la eksplodo de la hispana intercivitana
milito, en terure malbonaj cirkonstancoj, la socialisto Largo Caballero
invitis ŝin partopreni kiel ministro en la hispana registaro. Ŝi devis
akcepti malgraŭ siaj kontraŭŝtataj opinioj, kiel reprezentanto de la
sindikato CNT, ĉar nepris la unueco de ĉiuj antifaŝismaj politikaj kaj
sociaj formacioj. Estis tiu unu el la decidoj plej tiklaj kaj
malfacilaj de ŝia tuta vivo, sed la dilemo pivotis inter diktaturo
kaj demokratio, kaj ŝi devis cedi. Ŝi estis ministro pri Sano kaj
Sociala Asistado de novembro 1936 ĝis majo 1937 kaj de tiu posteno ŝi
okupiĝis pri la urĝaj problemoj de la milithospitaloj kaj evakuo de
rifuĝintoj. Dum sia mallonga mandato ŝi leĝigis la abortig-rajton kaj
starigis la t.n. "liberigejojn de prostituinoj". Temis pri
instituciaj domoj, en kiu la prostituitinoj loĝis kaj lernis profesion.
Post la hispana milito ŝi ekziliĝis en la sudon de Francio, sed, forkurante de la germanaj nazioj, ŝi serĉis rifuĝon en Burgonjo, kie ŝi estis fine arestita. La hispana diktatoro petis ŝian ekstradiciigon, sed francaj aŭtoritatoj ne akceptis ĝin, ĉar en tiu momento ŝi estis graveda.
En 1945, post la mondmilita fino, ŝi denove translokiĝis al Tuluzo, kie ŝi ĝismorte loĝis.
En 1977 Federica Montseny revenis denove al Hispanio por restarigi la sindikaton CNT, kaj de tiam ŝi ofte venis al Barcelono, ke loĝas ŝiaj genepoj. Ŝi okupis ĉiam altajn gvidajn postenojn en la nacia komitato de la liberecana hispana movado.
Federica Montseny verkis "La virino, problemo de la
viro" (1932), "Anselmo Lorenzo" (1938), "Miaj spertoj kiel ministro pri
Sano kaj Sociala Asistado" (1938) kaj "Cent tagoj el la vivo de virino"
(1949). En 1987 ŝi publikigis aŭtografian verkon "Miaj unuaj kvardek
jaroj", en kiu ŝi rakontas sian vivon, de sia naskiĝo ĝis la fino de la
2a mondmilito. Ŝi verkis ankaŭ multnombrajn artikolojn en liberecanaj
gazetoj, kaj estis vera ĝuo legi ŝiajn rakontojn en ŝiaj idealistaj
noveletoj, kie ŝi emfazis la socian justecon, la liberan amoron kaj la
abomenon al ĉia subpremado.
Kurioze, tiu ĉi virino, kiun la gazetaro elstarigas nun okaze de ŝia forpaso, nur ĉar ŝi estis la unua hispana virino, kiu okupis ministrejon, ofte konfesis, ke tio, kion ŝi plej bedaŭras en sia vivo estas ĝuste tio, "estinti ministro", kvankam siatempe ŝi ofte proklamis, ke ne pro tio ŝi rezignis pri siaj ideoj.
Federica Montseny Mañé, defendanto de libera amoro, senlaca batalanto por libero kaj justa socio: vi pace ripozu!
LA REDAKCIO.
