Kajero 47 ~ Kajeroj
~ En PDF ~ 
Muziko: Ĉesu turmenti min! estas sekvidiljo verkita de Fernando Sor.
Oni kutime diras, ke teruristoj estas fiaj homoj, ke ili ne pensas, ke ili sencele mortpafas inocentojn, kaj tiel plu. Oni protestas, oni manifestacias, oni kondamnas, kaj oni bedaŭras, ke teruristaj agoj restas senpunataj. Kion oni povas fari?
Moralaj kodoj estas tre glitemaj, pro tio, ke ekzistas multaj kaj diversaj. Oni povas ankaŭ aĉeti sian konsciencon, kaj konkludi, ekzemple, ke la centra ŝtato -pro tio ke centra, ĝi fias- kulpas, ĉar ĝi ne agnoskas la rajton teruristoj sendependigi sian landpeceton. Simile, eble nur virino kulpas, kiam perfortinto murdas ŝin pro tio, ke ŝi ne konsentis esti seksperfortata...
Sed mi fajfas pri moralaj kodoj, ĉar neniu el ili helpas min kompreni pri tiu terurista fenomeno. Eble psikologio infana helpus pli: mi ne havas ludilon, sekve mi ploras kaj krias..., sed ne, mi ne punos la leganton per ekskurso en psikologian fakon, kiun mi ne regas. Mi koncentriĝu sur alia kampo, kiun mi ankaŭ ne regas, sed kiun mi suferas: ekonomio.
El amatora vidpunkto, mi vidas, ke kiam oni starigas negocon, oni devas investi pri iloj kaj homforto por produkti varon, kies vendado donos al negocisto monon, po kvanto multe pli granda ol tiu investita. Se la varon oni ne aĉetas, aŭ la aĉetantoj senmoniĝas, la negoco bankrotas kaj la negocisto devas serĉi alian okupon, aŭ iri en malliberejon...
Bone, ni konsideru terurismo el negoca vidpunkto.
Ni konsideru, ekzemple, tiu hispana organizo, ETA (Eŭsko Ta Alkartasuna, libereco por Vaskio, se mi ne eraras). Kio estas ETA? El ekstera vidpunkto, ĝi estas aro da homoj, kiuj metas bombojn en diversajn lokojn, murdas homojn selektitajn, kaj postulas, ke vaskaj entreprenistoj pagu al ili impoŝton revolucian. Por ke ili pagu, ili uzas potencan reklamilon: timon. Do, se ni ne konsideras, ke tiom da murdoj kaj bombado, estas alio ol investo en negoco, oni ĉesas vidi en tiuj fiaj agoj sencelaĵon. Timo esti murdata aŭ homrabata ja ebligas, ke ili pagas. Polico konsilas ne pagu, sed kompreneble ĝi ne povas garantii personan sekurecon al ĉiuj minacitoj, do eble multaj pagas. Kiuj pagas? Tio, kompreneble, estas tre malfacile sciebla. Sed ni scias, ke tiuj, kiuj ne pagas, havas problemon. El tio ni povas eltiri la konkludon, ke tiuj, kiuj ne havas problemojn, pagas.
La negoco estas fruktodona. Dum la 20-aj jaroj, kiam Seka Leĝo malpermesis disvendi alkoholaĵojn en Usono, mafiistoj disvendis tre malaltkvalitajn alkoholaĵojn tre multekoste. Kiam finfine la koncernaj ŝtatoj permesis disvendon da alkoholaĵo, la kondiĉoj nepraj por tiu negoco kolapsis, kaj ne plu la krimuloj povis riĉiĝi.
La problemo pri terurismo ne estas tiel facile solvebla: kiel oni malebligas la kondiĉojn, por ke ili riĉiĝu sen akcepti iliajn postulojn? Unue, ili volas sendependiĝon -aŭ almenaŭ tiel ili diras. Se tio estus ilia celo, lia procezo estas turpa: pli utilus konvinki la tutan civitanaron sian, ke oni balotu por sendependismaj partioj, kiuj postulus en madrida parlamento la sendependon por Vaskolando. Sed se oni konsideras, ke mono estas la nura celo, la procezo efikas, ĉar ili havas monon el la revolucia impoŝto. Kiom da mono donus la leganto, por ke oni ne forrabu sian edzinon, filon, aŭ lin mem? Tie kuŝas la ŝlosilo por kompreni terurismon, laŭ mia kompreno.
Nu, kion fari por haltigi ilin? Ke iu ajn homo riĉiĝu ne ĝenas la civitanaron, kompreneble, sed se la maniero riĉiĝi estas sendiskriminacia mortpafado, oni devas fari ion por haltigi ilin. La kriterio, per kiu ili selektas viktimojn estas tre mallarĝa: malnaciisto ja kandidatiĝas, eĉ simpla nenaciisto. Kion povas fari tiu granda amaso da civitanoj senkulpaj por malebligi terurisman agadon? Se mia analizo pravas, la nura solvo estas malebligi al komercistoj kaj negocistoj pagi la impoŝton, aŭ almenaŭ ĝeni tion plej multe kiel eble. Ni ne aĉetu varojn produktitaj de tiuj entreprenoj, kiuj laŭ nia scio suspektindas pagi la revolucian impoŝton. La universo de tiuj entreprenoj estas sufiĉe malgranda: tiuj vaskaj. Oni povas argumenti, ke multaj inocentaj laboristoj povas perdi sian postenon, sed ne necesas esti senkruelulo por kompreni, ke pli domaĝas, ke senkulpuloj perdas sian vivon, kiel hieraŭ okazis al konsilanto malaga José María Martín Carpena. Ĉe kapitalismo oni povas kaj rajtas elekti, kiujn varojn oni volas aĉeti. Kutime ni elektas tiujn plejaltkvalitajn aŭ tiujn plejmalmultekostajn. Kiam parto de la pago estas makulota per sango, tiu varo estas tro altkosta. Ni konsideru pri kiu firmaoj pagas revolucian impoŝton, kaj ni bojkotu ilin. Tiuj firmaoj ne rajtas ekzisti.
Isabel Acevedo