Paroloj, Opinioj, Konceptoj
Unu el la plej agrablaj viveroj de nia restado en Sant Cugat, kie okazis
la ĉi-jara asembleo de Hispana Asocio de Laboristoj Esperantistaj (HALE),
estis vesperiĝo, kiam jam proksima 
la
rendevua horo, kelkaj el ni, membroj de HALE venintaj el la plej apartaj
regionoj de la iberiaj teritorioj, kovnersaciis pri la historia momento,
kiun la homaro travivis post la renversiĝo de la Berlin-muro, kiel simbolo
de disfalo de tiranaj reĝimoj. Temis pri unu el tiuj anonimaj minutoj,
kiuj fariĝas neforgeseblaj: friska la brizeto kaj trankviliga la etoso nin
karesanta kaj invitanta al serena kolokvo... Kaj, neeviteble, la
konversacio ŝprucis kaj konkretiĝis pri la "socialisma sperto" ĵus
travivitra en la orient-eŭropaj landoj... Kelkajn el tiuj paroloj, opinioj
kaj konceptoj, ĉar spegulantaj interesajn socipolitikajn vidpunktojn, jen
ni place prezentas al niaj legantoj.
Ne, neniu el ni ĝojis pro la fiasko de proletara sperto (kvankam multaj
el ni arde batalis kaj ofte sopiris al tiu fiasko, dum ĝi minacis la
homajn liberojn). Tute kontraŭe, ni bedaŭris la nesukceson de laborista
provo, dum ni kredis ĝin interesa progresema projekto celanta socion pli
justan kaj liberan por la laboristaro. malfeliĉe, tiu iluzio ne multe
daŭris, kaj iom post iom sub pretekstoj tute ne pravigeblaj, la tiel
nomataj "proletaraj landoj" fariĝis en la realo policaj ŝtatoj, abomena
karcero de homoj sen iaj ajn rajto kaj libero.
Sendube, estas ankoraŭ tre frue por eltiri definitivajn konkludojn el
tiuj densaj historiaj horoj, plenaj de socipolitika signifo, kiuj envolvis
la lastajn indikitajn eventojn. Frue kaj malfacile estas opinii pri la
kaŭzoj de la nesukceso de ĉi tiu socipolitika sperto, tamen ja plej
simplas indiki certajn evidentaĵojn de ĉiuj agnoskitajn, escepte de la
eternaj fanatikuloj, kiujn ni ĉi-sube mencias:
Fiaskis la blinda interpreto de la Marks-teorioj fare de la
politikaj gvidantoj, kiuj faris el teorioj dogmojn netuŝeblajn, sen
atenti, ke eĉ la plej perfektaj idearoj estas korekteblaj de la vivo kaj
de la forpaso de la tempo. Kiam Lenin dum unu el la unuaj komunistaj
kongresoj anoncis: "ke kiam la vojo trairota ne estas klara, oni devas
nepre reveni al la principoj", tio, kion li fakte proklamis , estis
religia agadprincipo, la dogmiĝo de la idearo de la partio, laneŝanĝebleco
de eventualaj eraroj, resume la rigideco de politiko sensolva, sen futuro!
Fiaskis la malhumana politiko de nekontestebla povo; la fera
disciplino aplikata al ĉiuj civitanoj, eĉ al nemembroj de la partio,
absolute senhelpaj antaŭ ĉiupova ŝtato; la perdo de la intima privateco de
la individuo, ne nur subpremata de maljusta leĝareo sed spionata de ŝtata
polico, kaj ofte eĉ de la najbaroj mem. (Ankoraŭ mi rememoras mian viziton
al orient-eŭropa esperantisto, kiu dolore konsilis min iri al la policejo
kaj deklari mian loĝadon ĉe li, ĉar la "deĵoranta ulo de la domo sendube
jam informis la policon pri tiu cirkonstanco") Absolute netolerebla,
kamaradoj!
Fiaskis la aplikado de politiko, kiu ignoris la laboristan
popolon, ne respektema pri la fundamentaj homaj rajtoj de la individuo,
kontraŭa al la liberpensado, al la liberesprimado, al la liberedukado, al
la rajto de ĉiu homo al sia propra kulturo, eraro kiu favoris la kovadon
de radikalaj naciismoj, kies fakturon la socio jam pagas kaj ankoraŭ
altkoste pagos. Resume, fiaskis la tiel nomita diktaturo de
la popolo, ĉar ne apartenas al la popolo reĝimo, kiu forprenas ĝian
suverenan rajton libere elekti idearon, homojn kaj partion por sia
memregado. Teorie, la granda eraro de tiu ĉi "socialisma sperto" estis la
persista celo de la regantaj burokratoj por anstataŭigi la spontanan vivon
per doktrino rigida el kazerno kaj per malhumana socipolitika agadsistemo.
la ideologioj indikas la celojn. La popoloj, ĉiam pragmataj, decidas.
La kolokvo finiĝis nur, kiam la asembleo devis komenci. Ankoraŭ la plej
revemaj konversaciantoj volus plilongigi la temon: kiu estas ja la defio
de nia epoko? Kiun novan vojon devos trairi la laboristaro? Ĉu sufiĉos la
strebado de la laboristoj al la homaj rajtoj kaj democratio? Mi esperas,
ke en "Kajeroj" aperos iom post iom la opinioj de niaj legantoj...
Sur la firmamento palpebrumis la unuaj
steloj...
La Redakcio
